«ΚΥΡΙΟΙ, ΠΑΤΕ ΓΙΑ ΥΠΝΟ»

«ΚΥΡΙΟΙ, ΠΑΤΕ ΓΙΑ ΥΠΝΟ»
Η Τραγωδία της Κύπρου, όπως την έζησε ένας Λοχαγός της 31 Μοίρας Καταδρομών
Ελευθερίου Σταμάτη, Αντιστρατήγου ε.α.
Εκδόσεις ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ
Αθήνα 2007

Γράφει ο Υποστράτηγος ε.α. Δρ. Ιωάννης Παρίσης

Τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στην Κύπρο το θέρος του 1974, με τις καταλυτικές αρνητικές συνέπειές τους για τον Ελληνισμό γενικότερα, είναι λίγο γνωστά στο ευρύτερο ελληνικό κοινό. Ακόμη και στους στρατιωτικούς, κυρίως τους νεωτέρους, πολύ λίγα στοιχεία είναι γνωστά, ενώ η επίσημη Πολιτεία θα λέγαμε ότι μάλλον θέλησε να καλύψει ή να ξεχάσει ότι συνέβη, θετικό ή αρνητικό. Ο «φάκελος της Κύπρου» που ποτέ δεν άνοιξε, οι ευθύνες που ουδέποτε καταλογίσθηκαν, οι ηθικές αμοιβές που ουδέποτε δόθηκαν, οι ήρωες που προκλητικά αγνοήθηκαν, αποτελούν χαρακτηριστικές αποδείξεις του πώς αντιμετωπίσθηκε το θέμα της Κυπριακής τραγωδίας.
Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που το πόνημα του Στρατηγού Ελευθέριου Σταμάτη με τίτλο «ΚΥΡΙΟΙ, ΠΑΤΕ ΓΙΑ ΥΠΝΟ» αποτελεί σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο, αλλά παράλληλα και κατάθεση ψυχής που δικαιώνει τους αγώνες και τις θυσίες αξιωματικών και οπλιτών, Ελλαδιτών και Κυπρίων. Αγώνες και θυσίες που αρνήθηκε να αναγνωρίσει η ελληνική Πολιτεία. Σαν να μη συνέβη τίποτε, σαν να μη χάθηκαν ζωές παλικαριών, σαν να μην διαδραματίσθηκαν γεγονότα και πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας.
Ο υπότιτλος «Η Τραγωδία της Κύπρου όπως την έζησε ένας Λοχαγός της 31 Μοίρας Καταδρομών» είναι σαφής ως προς το περιεχόμενο του βιβλίου. Όπως αναφέρει και στην εισαγωγή του ο Στρατηγός, καταθέτει τα γεγονότα όπως τα έζησε από τη θέση που κατείχε, τις αποστολές που του ανατέθηκαν και τις επιχειρήσεις στις οποίες έλαβε μέρος η μονάδα του. Είναι, ωστόσο, προφανές, ότι αναφέρεται και στις δράσεις άλλων μονάδων αλλά και σε γεγονότα που έχουν σχέση με τις τραγικές εκείνες στιγμές και δίνουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα να αντιληφθεί την κατάσταση που επικρατούσε και το γενικότερο περιβάλλον στη νήσο.
Με απλό αλλά ιδιαίτερα σαφή και κατανοητό τρόπο, με λόγο που ρέει και γλώσσα «κοφτή», ο συγγραφέας περιγράφει δράσεις, κινήσεις μονάδων, επιχειρήσεις, ηρωικές πράξεις αλλά και σφάλματα. Πραξικόπημα, Αττίλας 1 και Αττίλας 2 περιγράφονται κατά τρόπο που δίνει στον αναγνώστη την εικόνα των γεγονότων σχεδόν ζωντανή, σαν να είναι παρών. Ο Στρατηγός δεν «μασάει» τα λόγια του. Δεν χαρίζεται ούτε στον εαυτό του. Ικανοί ηγέτες, πράξεις ηρωισμού, επιτυχείς επιχειρήσεις προβάλλονται ιδιαίτερα. Αποδίδει τιμή σε αξιωματικούς και οπλίτες που έπραξαν το καθήκον τους με πνεύμα αυτοθυσίας. Δεν διστάζει όμως να αναφερθεί, έστω και ανωνύμως, στους λίγους «κιοτήδες», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, που φρόντισαν να είναι απόντες την ώρα της μάχης, καθώς επίσης και στις ανύπαρκτες ηγεσίες Ελλάδας και Κύπρου.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου εκφράζεται το παράπονο του μαχητή διότι κάποιοι προσπάθησαν να του αποστερήσουν το δικαίωμα στην άμυνα, αντίθετα προς τις προαιώνιες αρχές του Ελληνισμού. Παρουσιάζεται ένα οξύμωρο σχήμα: ο Έλληνας που νικά και η Ελλάδα που ηττάται. Ο μαχητής που αντιστέκεται και η ηγεσία που λιποτακτεί. Αυτό το παράπονο αλλά και την αγανάκτησή του περικλείει ο συγγραφέας σε μια πολύ χαρακτηριστική φράση: «’Ήταν μεγάλο δυστύχημα για τον Ελληνισμό το γεγονός ότι, σε δύσκολα χρόνια, σε κρίσιμες ώρες για το Έθνος, βρέθηκαν επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδος και της Κύπρου (…) άνθρωποι ανίκανοι. (…) Μια φορά στις μέρες μας, μας δόθηκε η χρυσή ευκαιρία να γράψουμε αξιοπρεπή ιστορία και εμείς τη μουντζώσαμε. (…) Είμαστε άξιοι της τύχης μας». Και συνεχίζει με μια σειρά αμείλικτων ερωτημάτων προς τις τότε ηγεσίες.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας παρουσιάζει το πρόβλημα της αυτοαναίρεσης της ανωτάτης ηγεσίας και το σπάσιμο της αλυσίδας της διοίκησης. Ουσιαστικά την απουσία της αρχής «ενότητα διοικήσεως». Γράφει χαρακτηριστικά: «Οι διοικητές των μονάδων να αγωνιούν. Οι κατώτεροι αξιωματικοί να διαισθάνονται το κακό και να αγωνιούν. Και οι επονείδιστες ηγεσίες: ?Κύριοι, πάτε για ύπνο?». Η φράση «Κύριοι, πάτε για ύπνο» που αποτελεί και τον τίτλο του βιβλίου, είναι ούτως ή άλλως εγκληματική και δεν έχει θέση σε στρατιωτική οργάνωση. «Τι θα ειπεί ορέ ακατονόμαστοι, ?μας διαβεβαίωσε ο Σίσκο…?;», ερωτά ο συγγραφέας.
Από την όλη εξιστόρηση των γεγονότων ο συγγραφέας κάνει σαφές, ότι αν υπήρχαν κατάλληλες ανώτατες ηγεσίες σε Ελλάδα και Κύπρο, όχι μόνο δεν θα επιτύγχαναν τους σκοπούς τους οι Τούρκοι αλλά θα υφίσταντο πανωλεθρία η οποία θα είχε καταλυτικές συνέπειες για τις μετέπειτα ελληνοτουρκικές σχέσεις και το γενικότερο στρατηγικό περιβάλλον μας. Δυστυχώς η έλλειψη τέτοιων ηγεσιών άφησε ανεκμετάλλευτες τις θυσίες και την αναμφισβήτητη υπεροχή των ελληνικών μονάδων στο πεδίο της μάχης. Αυτό όμως δεν μπορεί να δικαιολογήσει την αγνόηση της πολεμικής δράσης μονάδων και ατόμων, την ικανότητα των διοικήσεων και των επιτυχιών στο τακτικό πεδίο.
Ο Έλληνας είναι φύσει και θέσει μαχητής. Ουδέποτε επιζήτησε τον πόλεμο αλλά και ουδέποτε συζήτησε την επιλογή «ειρήνη με δουλεία ή πόλεμος για την ελευθερία» διότι θεωρούσε πάντοτε την ελευθερία αγαθό υπέρτερο της ειρήνης. Ποιοί «ακατονόμαστοι» επιδιώκουν και σήμερα τον ευνουχισμό της ιστορικής μνήμης των Ελλήνων και την αποδοχή του βολέματος στο πλαίσιο μιας επονείδιστης ειρήνης; Ποτέ στην ιστορική του πορεία ο Ελληνισμός δεν είχε αρνηθεί να κατοχυρώσει τα δίκαιά του και να προβάλει την ισχύ του ? οικονομική, πολιτιστική, στρατιωτική – τις επιδιώξεις του και τα στρατηγικά του συμφέροντα, τουλάχιστον στην λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου.
Δυστυχώς και σήμερα, εκείνο που συχνά πλανάται είναι ότι στηρίζουμε τις ελπίδες μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση ή τους Αμερικανούς για να μας σώσουν. Εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας στον «Μεγάλο Σύμμαχο» διότι μας έσωσε από τα δόντια των Τούρκων. Παραδίδουμε έναν ξένο ηγέτη διότι η Τουρκία μας απείλησε με πόλεμο. Καταρρίπτεται ?με πισώπλατο χτύπημα- ένας ηρωικός πιλότος μας και «βάζουμε την ουρά κάτω απ’ τα σκέλη» όπως θα έλεγε ο Στρατηγός Σταμάτης. Πανηγυρίζουμε διότι Αμερικανός υφυπουργός μας διαβεβαίωσε ότι ο Αη-Στράτης είναι ελληνικό νησί!!!
Ακόμη και για καθαρά τυπικούς υπηρεσιακούς λόγους, θα έπρεπε να είχαν μελετηθεί και αξιολογηθεί οι επιχειρήσεις στην Κύπρο ώστε να επισημανθούν οι επιτυχίες και οι αποτυχίες, οι θετικές και οι αρνητικές πλευρές και να εξαχθούν τα ανάλογα συμπεράσματα και διδάγματα. Από της πλευράς αυτής το βιβλίο του Στρατηγού Ελ. Σταμάτη, με τις πρωτογενείς διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα που παραθέτει, αποτελεί μια βάση για την αξιολόγηση των γεγονότων και την εξαγωγή διδαγμάτων. Ιδιαίτερα διδαγμάτων ηγεσίας και εθνικού φρονηματισμού. Παράλληλα, αποτελεί χρησιμότατη πηγή για τον ιστορικό του μέλλοντος.